Sterk voor Noord
Samenkomst in de PLint met als thema Onderwijs als sleutel.
Nieuws
Hoe krijgt lezen betekenis?
Betekenisvol onderwijs in tekstbegrip gaat veel verder dan traditioneel begrijpend lezen. Het draait om het diep begrijpen van teksten in allerlei vormen: geschreven, gesproken en visueel. Volgens taalexperts Harald Weessies en Tjalling Brouwer is het doel om kinderen echt te laten nadenken over wat ze lezen, horen en zien. Teksten zijn niet beperkt tot papier; een stripverhaal, podcast of infographic vraagt net zo goed om denkvaardigheden. Daarom spreken de auteurs liever van tekstbegrip dan van begrijpend lezen, omdat het begrip van inhoud, structuur en bedoeling centraal staat – ongeacht de vorm.
Relaties naar andere taaldomeinen
Tekstbegrip staat bovendien niet op zichzelf, maar is nauw verbonden met andere taaldomeinen zoals schrijven, spreken en wereldoriëntatie. Dat sluit aan bij de nieuwe kerndoelen voor taalonderwijs, die een geïntegreerde aanpak beogen. In de praktijk betekent dit dat teksten een centrale rol krijgen binnen thematisch onderwijs. Een voorbeeld is leerlingen een betoog laten lezen over klimaatverandering, waarna ze zelf een presentatie of betoog maken. Zo wordt taal betekenisvol en functioneel.
Toch zien de auteurs dat dit ideaal vaak niet wordt bereikt. Veel lessen zijn nog steeds gericht op signaalwoorden onderstrepen of vragen beantwoorden zonder dat de tekst ergens
écht over gaat. Daardoor verliezen leerlingen hun motivatie, want begrijpend lezen voelt dan als een zinloos vak. Motivatie ontstaat juist wanneer teksten ertoe doen. Rijke teksten, zoals een goed sportverslag of een literaire passage, zetten aan tot denken en geven aanleiding tot gesprek en schrijfopdrachten. Rijkdom zit niet in moeilijkheid, maar in de denkpotentie van een tekst.
Authentieke teksten zijn nodig
Daarom pleiten de experts voor het gebruik van authentieke teksten, geschreven door echte auteurs met een duidelijke bedoeling. Werkboekteksten missen vaak die inhoudelijke diepgang en verliezen daardoor hun educatieve waarde. Het is belangrijk dat kinderen begrijpen waar een tekst vandaan komt, wie hem heeft geschreven en waarom. Zo leren ze patronen herkennen in schrijverschap of illustratiestijlen, wat hun begrip en beleving verdiept.
Wat is een goede taalles?
Een goede les begint met het analyseren van een echte tekst. Leerkrachten moeten zich afvragen wat een tekst bijzonder maakt: het perspectief, de opbouw, of misschien een verrassende wending. Voorlezen speelt hierbij een cruciale rol, omdat veel leerlingen anders blijven hangen op technische leesproblemen. Door eerst voor te lezen, help je hen zich te richten op de inhoud.
Daarnaast is tekstgerichte interactie essentieel. Niet zomaar in tweetallen praten, maar doelgerichte vragen stellen zoals: "Wat zegt dit stukje over het karakter van de hoofdpersoon?" en vervolgens terugverwijzen naar de tekst. Dat vraagt om didactische vaardigheden en flexibiliteit van de leerkracht. Reageren op wat leerlingen zeggen, doorvragen en actief regie nemen in het gesprek zijn belangrijke elementen.
Leerkrachten maken zich soms zorgen dat rijke teksten te moeilijk zijn. Toch blijkt uit de praktijk dat leerlingen met de juiste begeleiding – ook wel scaffolding genoemd – veel meer aankunnen dan gedacht. Door vooraf kennis te activeren, gerichte vragen te stellen en goed te begeleiden, groeit hun begrip aanzienlijk. Het niveau wordt dus niet verlaagd, maar de ondersteuning verhoogd.
Tot slot
Tot slot benadrukken de auteurs het belang van samenwerking. Tekstbegrip ontwikkel je niet alleen; het werkt beter als je met collega’s samen lessen voorbereidt, teksten bespreekt en ideeën uitwisselt. Zo versterk je niet alleen je lessen, maar ook je professionele inzicht. Wie zijn taalonderwijs wil vernieuwen, kan bijvoorbeeld deelnemen aan de opleiding Specialist Tekstbegrip van het Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid (SBO). In drie dagen leren deelnemers hoe ze betekenisvol, vakoverstijgend tekstonderwijs vorm kunnen geven, met rijke teksten en een actieve, regisserende rol voor de leerkracht. Het uiteindelijke doel is om zowel leerkrachten als leerlingen weer plezier te laten ervaren in goed taalonderwijs.
Cursus voor jou en je kind een succes
Stichting Studielokalen heeft dit najaar voor ouders in Leidschendam-Noord de cursus voor Jou en je kind verzorgd. Deze cursus werd aangereikt door Stichting Lezen en Schrijven en heeft veel positieve effecten gehad bij de ouders.Stichting Studielokalen vertelt: ‘Met trots kijken we terug dit project, waarin we ons hebben ingezet om laaggeletterde ouders te betrekken bij de taalontwikkeling en het schoolsucces van hun kinderen.
Taalstimulering
Het project richtte zich op empowerment, taalstimulering en ouderbetrokkenheid en de resultaten zijn veelbelovend. Tijdens het project hebben ouders ontdekt hoe belangrijk hun rol is in de ontwikkeling van hun kind. Zij hebben geleerd hoe zij thuis een ondersteunende omgeving kunnen creëren. Veel ouders gaven aan dat zij zich nu zelfverzekerd voelen om hun kind te helpen en weten dat hun betrokkenheid een verschil maakt.
Ouders hebben waardevolle vaardigheden opgedaan om de taalontwikkeling van hun kind te stimuleren. Ze voeren vaker gesprekken, stellen vragen en lezen samen met hun kinderen boekjes. Ook weten ze hoe ze dagelijkse situaties kunnen benutten om de woordenschat van hun kind te vergroten.
Ouderbetrokkenheid
Het project heeft de relatie tussen ouders en school versterkt. Ouders voelen zich zekerder om gesprekken te voeren met leerkrachten, begrijpen schoolrapporten beter en durven hulp te vragen als dat nodig
is. Daarnaast hebben zij geleerd hoe zij thuis een positief leerklimaat kunnen creëren en actief bij kunnen dragen aan activiteiten op school.
Met Voor Jou en Je Kind heeft Stichting Studielokalen laten zien dat laaggeletterde ouders met de juiste ondersteuning een grote bijdrage kunnen leveren aan het succes van hun kinderen. Samen bouwen we aan een toekomst waarin elk kind gelijke kansen krijgt, dankzij betrokken en toegeruste ouders.
Dank aan alle ouders en partners die dit project tot een succes hebben gemaakt!
dinsdag 17 december 2024